Uyku Sağlık

Uyku nedir, hakkında bilgi, bebekler de uyku düzeni, büyüklerde uyku

Yaz uykusu da çok fazla sıcaklardan korunmak için hayvanların uyku uyuşukluk arasında geçirdiği bir dönemdir.Bazı çöl salyangozları, aşırı sıcaklarda kabuklarına çekilip dinlenirler. Kabuklarıyla dışarısı arasında kalın bir zar tabakası örerek su kaybını önlerler.

Sıcak bölgelerde yaşayan her hayvan yaz uykusuna yatmaz. Yaz uykusuna yatanların vücut fonksiyonları çok azalmış bir tempoda devam eder işte bu zaten bazal metabolizma dediğimiz şey.

Guslü gerektiren durumlar İslam alimleri tarafından ayrıntıları ile ifade edilmiştir. Ancak uykunun guslü gerektirdiğine dair bir bilgi ya da herhangi bir görüş söz konusu değildir. Yani uyumak gusül abdestini etkileyen bir durum değildir ve uyandıktan sonra gusletmek gerekmez.

Her yıl Dünya Kalp Günü'nde insanları kalp krizi riskini öğrenmelerini sağlayarak, kalp yaşını hesaplatarak kalp hastalıkları hakkında bilinçlendirmek amacıyla birçok etkinlikler düzenleniyor. Bu sene ise Dünya Kalp Günü 29 Eylül'de bu oluşumu yeniden hatırlatacak. Bu hareketin ne kadar önemli olduğunu anlamak için ise istatistiki verilere bakmak yeterli.
Her yıl Dünya Kalp Günü'nde insanları kalp krizi riskini öğrenmelerini sağlayarak, kalp yaşını hesaplatarak kalp hastalıkları hakkında bilinçlendirmek amacıyla birçok etkinlikler düzenleniyor. Bu sene ise Dünya Kalp Günü 29 Eylül'de bu oluşumu yeniden hatırlatacak. Bu hareketin ne kadar önemli olduğunu anlamak için ise istatistiki verilere bakmak yeterli.

Bu ten candan geçmeden gülüm, bu dünyadan göçmeden,

gel seninle bir rüya görelim, güzel bir rüyamız olsun.

Güzel bir rüyadan sonra gülümseyerek uyanmak kadar kalbe ferahlık bağışlayan kaç nimet bahşedilmiştir kişioğluna ve güzel rüyaların görüldüğü kaç gece nasip olur ömürde bir kula?!.. Rüya ki Emin Sevgililer üzerine görülür, vahiylerden bir vahiy; ilhamlardan bir ilhamdır. Taşıyabilen kalbe aşk olsun!..

Kutlu bir rüya görmek için kaç geceler feda edilir, ve kaç gündüzlerin şeb–i yeldaya uğrar yolu; hiç düşündünüz mü? Bir istiharenin rengi kadar hafif; bir rehberin muştusu kadar aziz değil midir onlar?!..

Hayatımızın üçte birini uyuyarak geçiriyoruz. Böylesine önemli zaman dilimini ayırdığımız uyku, nitelik olarak geriye kalan üçte ikilik zamana da doğrudan etki ediyor. Nitelikli bir uyku süreci geçiremeyen insanlar uyanıklık halinde ya sürekli yorgun ve bitkin, ya da uykulu oluyorlar. Yaşamsal aktiviteler, verim gibi birçok şey de bundan doğrudan etkileniyor. Bu noktadan bakarak "verimli uyku" kavramını daha yakından inceleyelim.

Afrika uyku hastalığı, tıbbi ismi ile Afrika Trypanosoma Enfestasyonu özellikle bölgeye giden ve bu hastalık ile ilgili bilgi sahibi olmayanların hayatlarını tehdit ediyor. Afrika uyku hastalığına ait bilmeniz gerekenleri ise şu şekilde özetleyebiliriz:

İnsanların gün yaşam içinde en çok şikayet ettikleri durumlardan birisi de kendilerini yorgun ve her daim uykusuz hissetmeleridir. Öyle ki, kimi insanlar kronik yorgunluk çekmekte ve sürekli yorgunluktan şikayet etmektedirler. Hatta kendilerini yoracak bir şey yapmasalar bile kendilerini yorgun hissettiklerini belirtmektedirler. Uzun süreli uykulardan sonra bile dinlenmemiş olarak uyanmaktan yakınırlar.

Bu durumun birçok nedeni olabilir. Şeker hastalığı, kansızlık, vücuttaki enerji yetersizliği, çok fazla çalışan tiroid bezleri…. Bunlar başlı başına sebep olabilirken durumun bunla tamamen farklı olma ihtimali de söz konusu. İşte biz bu ihtimal üzerine pratik hayatta uygulanabilecek birkaç öneri vereceğiz.

Yetişkinler, birkaç gece kötü uyumanın günlük yaşamlarını nasıl olumsuz etkilediğini çok iyi bilir. Çocuklarda ise yetersiz süreli veya kalitesiz uykunun psikolojik durumlarını ve akademik başarılarını ne kadar etkilediğinin çok farkında değiliz.

Araştırmalara göre, uykuları yetersiz olan çocukların okuma, yazma ve matematik problemleri çözme becerileri bozuluyor. Özellikle ana okulu ve ilk öğretim yaşındaki çocukların beyni henüz hızlı bir gelişim süreci içinde olduğundan dolayı yeterli uyku, fiziksel ve bilişsel gelişme için olmazsa olmaz bir önem taşıyor.

Şu çocuklar uyumamakta neden bu kadar direnir? Hayatta en çok kıskandığım, çocuğu saatlerce öğle uykusu uyuyan ya da çocuğunu akşam 21.00'da yatağa koyup sabah 08.00'da yatağından alan kadınlar... Bir anne için bu nasıl bir lüskstür bilir misiniz, hem de hiçbir şeye değişilmeyecek bir lüks. Maalesef benim kızımın doğduğu günden bu yana uykuyla arası iyi değil. Hiç unutmuyorum, doğumdan önce bebeklerin uyku düzeni hakkında tecrübesine çok güvendiğim hemşire Ayşe Öner (ünlülerin doğum koçu olarak da tanınıyor) bana, "Bebekler ilk aylarında sürekli uyumak isterler. Ama uyku düzenini oturtmak için iki günlükten itibaren bebeğin gün içinde çok uzun uyku uyumasına izin vermeyin, yoksa gece uykusu olmaz. Gün içinde iki saati geçen uykularda mutlaka onu uyandırın," demişti. Ben bu tavsiyeyi çok önemsemiş ve kendimi ona göre hazırlamıştım ama nerdee...

İKİ SAATTE BİR, GÖZLER CİN GİBİ

Feylule uykusu denilen bu zaman diliminde, yani ikindi namazından sonra güneş tamamen batıncaya kadar geçen zamanda, bir çok iş için en verimli zaman dilimidir. Bu saatte uyumak rızkı da, ömrü de noksanlaştırır. Çünkü insanın günün verimini muhasebe edeceği, ölçüp tartacağı, yarınki gün için yeni planlar yapacağı, hayat için yeni moral ve motivasyon bulacağı bu zaman diliminde uyumak insanı bütün bu neticelerden genellikle mahrum bırakır. (bk. Nursi, Lem'alar, s.269)

İnsanın kendine hâkimiyetini kaybettiren uyku abdesti bozar.

Bu uyku ister yan üstü yatarak, ister sırtüstü yatarak, ister yüzü koyun yatarak, ister oturup dirseğine dayanarak olsun hüküm aynıdır.

Yanında konuşulanları duyacak derecedeki hafif uyuklamalar ise abdesti bozmaz. Ancak bu konuda çok ihtiyatlı davranmak gerektir. Sonuçta eğer kişi kendi durumu hakkında yanılgıya düşerek yanlış bir hüküm vermişse o abdest ile kılacağı namaz, yapacağı ibadetler geçersiz olacaktır.

Fransa'da yapılan bir araştırmada, yaşlılarda uyku hapı kullanımının 'alzheimer' riski yarattığı tespit edildi. SABAH'ın görüş aldığı Türk uzmanlar "Yaşlılarda uyku süresinin azalması normal. Hapa gerek yok" dedi

Ebu Saîd el-Vâiz'in yorumuna göre: Bir kimsenin rüyasında uykuda olduğunu ve uykudan uyandığını görmesi; o kimsenin deneyimli olmadığı bir işe girerek çalışacağına,

kişinin rüyasında uyuyan bir kimseyi uyandırdığını görmesi; o kimsenin uyandırdığı kişiyi hak yola getirmeye çalışacağına işaret eder.

Herkes uykudayken biz uyanık durarak, herkes gülerken biz göz yaşı dökerek, bizlere bu sonsuz maddi ve mânevi nimetleri bahşeden Hazret-i Allah’a ibadet ve taat ile şükrümüzü ifa etmeliyiz ki O da bizim üzerimize nurdan incilerini saçsın, yaptığımız duaları kabul etsin.

Gece ibadetleri çok faziletlidir. Hadis-i şerif’lere göre farzlardan sonra en kıymetli ibadetlerdendir. Sâlih kulların âdetidir. İnsanı Allah-u Teâlâ’ya yaklaştırır. Günahlara kefaret olur, bedenî ve ruhî hastalıklara şifadır, günah işlemekten alıkoymaya sebeptir.

Efendimiz (sav) Hadis-i şerif’lerinde:

“Bir erkek gecenin bir vaktinde hanımını uyandırır da her ikisi namaz kılarsa çok zikreden erkekler ve kadınlar arasına yazılırlar.” buyuruyor. (Ebu Dâvud)

Yeterli uyku alınmaması durumunda kişinin bellek, dil becerisi ile bilişsel fonksiyonların işlevlerinde bozulma meydana geldiği bildirildi.

İstanbul'daki özel bir hastanede görev yapan Nöroloji Uzmanı Dr. Ferda Korkmaz, AA muhabirine yaptığı açıklamada, tıp adamlarının uykuyla ilgili henüz bilmediği çok şey bulunmasına rağmen bedenin onarımı, çeşitli madde ve hormonların sentezi, hafızanın yapılandırılması ve psikolojik dinlenmenin, uykunun belirli dönemlerinde gerçekleştiğinin bilindiğini söyledi.

Uykunun tekdüze bir süreç olmadığına, ''uykuya dalış'', ''yüzeysel uyku'', ''derin uyku'' ve ''rüya ile ilişkili REM (rapid eye movement- hızlı göz hareketleri)'' olmak üzere 4 dönemi bulunduğunu kaydeden Korkmaz, uyku süresinin yaşla birlikte değişmekle birlikte herkesin uyku süresinin kendine has olduğunu, bunu değiştirebilmenin pek mümkün olmadığını belirtti.

Korkmaz, bazı kişilerin günde 12 saat, bazı kişilerin ise 4 saat uykuya ihtiyaç duyduklarını bildirerek, şöyle konuştu: