Kış uykusu, sonbaharın gelişi ile birlikte iklim değişikliğine paralel olarak ortaya çıkan bir fizyolojik mesaja uyum, memelilere, reptillere (sürüngenler) ve amfibilere (hem karada hem suda yaşayan canlılar) özgü bir korunma ve savunma mekanizmasıdır.

Bu canlıların yuvalarına çekilip uyumaları iki şekilde gerçekleşir. Birincisi gerçek kış uykusu (hibernasyon) ikincisi de kış dinlenmesidir. Peki, farkları nelerdir? Gerçek kış uykusu, vücut sıcaklığının sıfır dereceye yaklaşacak şekilde azalmasıyla ortaya çıkar. Metabolizmanın bu denli yavaşlaması kış uykusunun, kış dinlenmesinden ayrılmasını sağlar. Kış dinlenmesine giren hayvan, yuvasına çekilerek derin ve sakin bir uykuya dalar. Kış dinlenmesi sırasında hayvan vücuduna depo ettiği yağları kullanırken; bunun yanında zaman zaman yuvasına depo ettiği diğer besinleri de yer.

Bütün canlılar kış uykusuna yatmaz. Ama kış uykusu kış aylarında, ya da genellikle iklim koşullarının elverişsiz olduğu dönemlerde, omurgalı ya da omurgasız ayırımı olmadan birçok canlıda görülür.

Kış uykusu olayının daha iyi anlaşılabilmesi için bitkisel çevrimin bilinmesinde yarar vardır. Sonbaharın bitiminde ağaçlarının yapraklarını döktüğü ve birkaç ay süresince çiçek ya da meyve üretmeden, bir anlamda dinlenme dönemine girdikleri gözlemlenir. Kışın, yapraklarını dökmeyen ağaçlar da içinde olmak üzere, bütün ağaçlar yaşamsal etkinliklerin en aza indiği bir görüntüye bürünürler. Birçok hayvanın, özellikle de ormanda yaşayan hayvanların kış uykusuna yatmasına neden olan da ağaçların bu tür bir uykuya çekilmesi olayıdır. Bitkilerin yaşamsal etkinliklerini yavaşlatması hayvanların beslenebilmek için gerekli yiyecekleri bulamamalarına yol açar.

Kimi kuş türleri de hava koşullarının kötüleşmesi ve yeterli besinin bulunamaması yüzünden, kusursuz bir biçimde sıralanmış sürüler halinde daha sıcak ülkelere göç ederler. Ama otlarla, tohumlarla, böceklerle beslenen ve göç etmeyi sağlayacak kanatlara sahip olmayan ya da iklim koşullarının daha elverişli olduğu bölgelere yürüyerek ulaşamayan hayvanlar, kışın gelmesiyle kış uykusuna yatarlar.