Uyku, insan ruhunun hislerini kainattan çekmesi, dış alemle irtibaını bir nevi askıya almasıdır. Nitekim, uyuyan bir kimsenin yanında konuşulsa hiçbir şey duymaz, çünkü işitme duygusu dış alemle ilgisini koparmıştır. Aynı adam, rüyasında konuşur ve işitir. Uyanma olayıyla hisler yeniden dış alemle ilgilerini kurarlar.

Bu yönüyle uyku ölümün küçük kardeşidir. Ölüm, ruhun beden alakasını kesmesidir. Uyku esnasında ruh bedenden ayrılmaz. Ancak rüya vasıtasıyla gayb alemine karşı bir münasebet peyda eder. Bazen sadık rüya ile mazi ve müstakbeli hazır zaman gibi müşahede eder.
Ebû Katâde (ra) anlatıyor: "Resulullah'la beraber bir gece boyu yürüdük. Cemaatten bazıları:"Ey Allah'ın Resulü! Bize mola verseniz!" diye talepte bulundular. Efendimiz:

"Namaz vaktine uyuyakalmanızdan korkuyorum" buyurdu.

Bunun üzerine Hz. Bilal: "Ben sizi uyandırırım!" dedi. Böylece Resulullah (asm) mola verdi ve herkes yattı. Nöbette kalan Bilal de sırtını devesine dayamıştı ki gözleri kapanıverdi, o da uyuyakaldı.

Güneşin doğmasıyla Resulullah (asm) uyandı ve:

"Ey Bilal! Sözün ne oldu?" diye seslendi ve Hz. Bilal: "Üzerime böyle bir uyku hiç çökmedi" diyerek cevap verdi. Aleyhissalâtu vesselâm:

"Allah Teâlâ Hazretleri, ruhlarınızı dilediği zaman kabzeder, dilediği zaman geri gönderir. Ey Bilal! Halka namaz için ezan oku" buyurdu.

Sonra abdest aldı ve güneş yükselip beyazlaşınca kalktı, kafileye cemaatle namaz kıldırdı." (Buharî, Müslim, Muvatta, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai)

İmam Malik, Zeyd İbnu Eslem'den naklen anlatıyor:

"Resulullah (asm) buyurdu ki: "Muhakkak ki, Allah ruhlarımızı kabzetmektedir. Dilerse onu, bize bundan başka bir vakitte iade eder."

Resulullah (asm) böyle söyledikten sonra Hz. Ebu Bekir Sıddık’a (ra) yönelerek:

"Şeytan (bu gece) namaz kılmakta iken Bilal'e geldi ve onu yatırdı. Uyuması için bir çocuk nasıl sallanarak avutulursa öylece onu da sallayarak uyuttu" dedi. Resulullah (asm) sonra Bilal'i çağırdı. Gelince Bilal, Resulullah'a onun Hz. Ebu Bekir'e anlattığının tıpkısını haber verdi. Hz. Ebu Bekir bu işittikleri karşısında: "Şehadet ederim ki, sen Allah'ın Resulüsün!" demekten kendini alamadı." (Muvatta)

“Allah, o nefisleri öldükleri zaman, ölmeyenleri de uyuduklarında alır. Sonra haklarında ölüm hükmü verdiklerini alıkor, diğerlerini de takdir edilmiş bir süreye kadar salıverir. Şüphesiz ki bunda düşünecek bir kavim için nice ibretler vardır.”(Zümer, 39/42)

ayet-i kerimesi, uyuma ve uyanmanın ancak İlahi birer ihsan olduğunu, her ikisininde insan iradesiyle gerçekleşmediğini ders vermektedir.