Bir tohum olgunlaştıktan ve çevreye dağıldıktan sonra uyku hali(dormansi) olarak adlandırılan bir evreye girer. Bu süreçte metabolik hız çok yavaşlar ve embriyo büyümez. Tohum çimlenmesi, embriyoda büyüme ve gelişmenin yeniden başladığı anlamına gelir.

Dormansinin süresi bitki türlerine bağlı olarak, bazen tür içinde bile farklılık gösterir. Bitkilerde dormansinin kırılıp çimlenmenin gerçekleşmesi onların yetiştikleri çevre koşullarıyla bağlantılıdır.

Tohumun Uyku Hali, Çimlenmesi ve Olgun Bitkinin Ortaya Çıkışı

Çimlenme, tohumun uygun bir ortamda genç bitkiyi oluşturmak için geçirdiği değişimlerdir. Çimlenme için en önemli faktör tohumun olgunlaşmış olmasıdır.

Tohumun çimlenmesi su alınımı ile başlar. Bunun sonucu tohum şişer ve tohum kabuğu parçalanır. Suyun emilmesi ayrıca embriyonun yeniden büyümesine yol açan metabolik değişiklikleri başlatır. Çimlenmekte olan tohumdan ilk olarak embriyonik kök çıkar.

Çift çenekli bitkilerin çoğu ve soğan gibi bazı tek çenekli bitkilerde, çenekler çimlenme sırasında topraktan dışarı çıkar.

Çift çenekli bir bitki olan fasulyede, tohum içinde kalan embriyonik gövde kıvrılarak yukarı doğru büyük ve çenekleri toprak üstüne iter.

Tek çenekli bitkilerin çoğu ve bezelye gibi çift çenekli bazı bitkilerde, çenekler çimlenme sırasında toprak altında kalır. Tek çenekli bir bitki olan mısırda embriyonik gövde, doğrudan toprak üstüne çıkarak gelişir ve çenek toprak seviyesinin altında kalır.

Tohumun Çimlenmesine Etki Eden Çevresel Faktörler

Tohumların çimlenmesinde genetik ve çevresel faktörler etkilidir. Çevresel faktörlerin en önemlileri sıcaklık, su ve oksijendir. Bazı bitkilerde ışığın da tohum çimlenmesine etkisi bulunur.

Sıcaklık: Genellikle birçok bitki tohumu belirli bir sıcaklık aralığında çimlenir. Minimum bir sıcaklığın altında veya maksimum bir sıcaklığın üstünde çimlenme gerçekleşmez. Çimlenme için gerekli olan sıcaklık bitki türlerine göre değişir.

Su: Tohumun su almasıyla çimlenme için gerekli olan metabolik faaliyetler başlar. Tohum içine giren su, daha sonra depolanmış besinlerin sindirimi için gerekli olan enzimleri aktif hale geçirir. Suyun alınması sonucu hücreler genişler ve büyümeye başlar. Eğer ortamdaki su çok fazla olursa tohum yeterli oksijen alamaz ve çimlenme durur.

Oksijen: Tohum kabuğunun parçalanmasına kadar geçen süreçte gerekli enerji oksijensiz solunumla elde edilebilir. Ancak kabuk parçalandıktan sonra, metabolik faaliyetlerde kullanılan enerji oksijenli solunumla sağlanır.