Vakit gece yarısı, ancak çocuğunuz hâlâ zinde. Yaramazlığını da yapıyor, oyununu da oynuyor. Bu gece uyumayacağı konusunda ısrarlı.

Onun yatağa gitmesini sağlayıcı yöntemler denemek yerine 'Uykusu gelince yatar.' diyen anne babalardansanız yanılıyorsunuz demektir.

Unutmayın ki, uykusuz çocuk mutsuz çocuktur. Anne-baba olarak çocuğunuzu uykuya ikna edecek yöntemleri denemeniz ve bu konuda sabırlı olmanız gerekir. Uyku yalnızca bir dinlenme aracı değildir. Beyin başta olmak üzere tüm organların faaliyetlerini sürdürmesi için çok önemlidir. Uyku esnasında stres hormonları azalırken, büyüme hormonu salınımı artar. Bu sayede uyku sırasında vücut kendini onarır, yeniden yapılandırır, protein sentezi artar ve vücut kendini yeni güne hazırlar.

Düzenli uyuyan çocuğun hafızası güçlenir: Uyku zamanı, sizin dört gözle beklediğiniz soluklanma zamanı olurken, çocuklar için çok daha büyük bir öneme sahiptir. Çocuk uyku sırasında büyümektedir. Ne kadar küçükse, büyüme o kadar hızlı, uyku ihtiyacı da o kadar fazladır. Düzenli uyuyan çocukta büyüme daha hızlıdır. Yine bu çocuklarda öğrenmenin daha net, hafızanın daha güçlü olduğu ortaya konmuştur. Yetersiz uyuyan çocuklarda durum tam tersidir. Yeterince uyuyamayan çocuklarda obezitenin daha sık olduğu saptanmıştır. Bu çocuklarda abur cubur yeme, fazla kalorili içecekler içme ve televizyon ya da bilgisayar karşısında geçirilen süre daha fazladır.

Hiperaktivite ve depresyon riski de en aza iniyor: Bilimsel araştırmalar, okulöncesi çocuklarda düzenli uykunun hiperaktivite, anksiyete ve depresyonu azalttığını göstermiştir. Yine bir haftalık süre içinde 3-4 gün ve fazlası uykunun (bu da gün başına en az 11–12 saat uyku demektir) çocuklar için gerekli olduğunu göstermiştir.

Ergenlik döneminde uyku zamanı genellikle gece yarısından sonraya sarkar ve çocuk az uykuyla yetinmeye başlar. Günlük 7–7,5 saat uykuyla yetinen çocuklarda depresyon eğiliminin daha fazla olduğu kanıtlanmıştır. Bu çocuklarda depresyon sıklığının gece 22.00'den önce yatağa giren çocuklara göre yüzde 42 daha fazla olduğu belirlenmiştir. Ergenlik döneminde ideal uyku zamanı 9 saattir.

Çocuğunuz kendi kendine uykuya dalmayı öğrenmeli: Çocuk; temasla, anne göğsünde beslenerek ya da sallanarak uykuya dalmaya alışmışsa şartlı refleks oluşacaktır. Her uyandığında uyumak için zorunlu hale gelen bu şartların varlığını isteyecektir. Böylece anne ya da bakıcı için uykusuz geceler başlayacaktır. Bu nedenle bebeklik döneminde geliştirilen uyku alışkanlığı konusunda ailenin, çocukları ve kendi çıkarları açısından çocukların bağımsız uykuya dalabilme alışkanlığını oturtmaları gerekir. Çocuklarda genellikle ayrılık anksiyetesi söz konusudur. Çocuklar gece uyandıklarında gerçek ile rüya arasındaki ayrımı kavrayabilmek için daha uzun süreye ihtiyaç duyar.

Beslenme alışkanlığı uyku düzenini etkiler: Uyku üzerinde beslenme ile ilgili bazı etkenler de söz konusudur. Gece yarısı kan şekerinin düşmesi uyanmaya yol açacaktır. Bu açıdan uyku saatine yakın karbonhidrattan zengin gıdalardan (unlu ve şekerli) kaçınmak gerekir. Gıda alerjileri de kaşıntı, astım ve sindirim problemlerine yol açarak uyku kalitesini bozacaktır. İnek sütü alerjisi olan çocukta inek sütünün diyetten çıkarılması uyku kalitesinde düzelmeler sağlamaktadır.

Ayrıca gıda alerjileri çocuklarda bademcik ve geniz etinin büyümesine yol açarak uyku problemlerine neden olur. Kalsiyum, magnezyum ve B vitaminlerinin (özellikle B6) az alınması gece uyanmalarını artırır. Yatmadan önce alınan kafeinli gıdalar (birçok içecek ve çikolatada boldur) uyarıcı etkisi sebebiyle uykusuzluğa neden olabilir.

Masal ve masaj rahatlatıcı etki yapar: Düzenli bir uyku saati, uyku öncesi masal ve rahatlatıcı bir müzik, gün içerisinde bedensel aktivite için fırsat sağlanması, uyandığında onu bekleyen cazip aktivite ve sürprizler listesi sunmak, çocuğu güven objesi ile baş başa bırakmak (seveceği bir battaniye ya da oyuncağı), badem yağı, papatya ya da lavanta yağı ile masaj yapmak uykuyu çocuk için sevimli hale getirilebilir. Uyumaya gitme zamanı hakkında aile ile çocuk arasında savaş değil barış ortamı yaratmak belki de problemlerin çözümünü sağlayacaktır.

Yatma vakti: 22.00: Tüm çocukluk boyunca uykuya yatma zamanının mutlaka gece 22.00'den önce olması sağlanmalıdır. Bunu sağlamak her zaman çok kolay olmayabilir. Sağlıklı uyku alışkanlığının oturtulması erken bebeklik döneminden itibaren başlatılmalıdır.

UZ.DR. MURAT YILDIRIM