Uyku Sağlık

Uyku nedir, hakkında bilgi, bebekler de uyku düzeni, büyüklerde uyku

Kurbağalar da kış uykusuna yatan hayvanlar arasında yer alıyorlar. Hemen her yaşamsal fonksiyonu bir yaratılış mucizesi olarak ele alınabilecek olan bu hayvanların kış aylarında hayatlarını sürdürmeleri ve uyku süreçleri de hayret verici.

Kurbağalar kışın soğuklarda donmamak için, 60 katına çıkan glikozu potansiyel enerji olarak kullanırlar.

Evet tabiatta, kışın aşırı soğuklarda donmamak için vücutlarını dondurarak hayatta kalabilme kabiliyeti verilen omurgalı hayvanların en meşhuru kurbağadır.

Süleyman Hilmi Tunahan'a ait olan bu söz aslında bilimsel bir tespiti de içerisinde barındırıyor. Halk arasında "uyku bir kantar uyudukça artar." şeklinde bilinen sözün orjinali ise "uyku kırk kantar, uyudukça artar." şeklindedir.

Boza oldukça sağlıklı ve yararlı bir içecektir. Aynı zamanda kış aylarının da vazgeçilmez gece içeceği. Boza daha çok kış gecelerinde tüketildiğinden uyku ile arasında ne gibi bağlantı olduğu merak konusu olabiliyor. Ancak bozanın tek başına uykuyu engelleyen bir tavrı yoktur. Ancak önemli olan hangi besinin ne miktarda tüketilmesi gerektiğini bilmektir. Çünkü hiçbir besin tek başına mucizevi etki yaratmaz ve yine aynı şekilde hiçbir besin de tek başına suçlu olamaz. Bu durum "boza uykuyu kaçırır mı" sorusuna netlik kazandırıyor. Önemli olan her noktada sınırı koruyabilmek.

Uyku insanın acizliklerinden bir tanesidir. Tüm insanlar uykuya ihtiyaç duyacak şekilde yaratılmışlardır ve ne kadar isteseler de buna karşı direnemezler. Dahası vücut uykusuz kaldığında hastalıklara karşı direnci düşer, yorgun bir görünüm de beraberinde gelir. Öte yandan uykuya harcanan vakit de azımsanamayacak kadar uzundur. İnsan, yaklaşık olarak ömrünün üçte birini uykuda geçirir. Bu aynı zamanda dünyada zaten kısa olan ömrünün çok büyük bir bölümünü bir nevi ölü gibi geçirdiği anlamına gelir.

Kuran'ı Kerim'de de uyku ile ilgili şöyle buyurulmuştur:

"Allah, ölecekleri zaman canlarını alır; ölmeyeni de uykusunda (bir tür ölüme sokar). Böylece, kendisi hakkında ölüm kararı verilmiş olanı(n ruhunu) tutar, öbürüsünü ise adı konulmuş bir ecele kadar salıverir..." (Zümer Suresi, 42)

Bu ayet de uykunun insan için bir nevi ölüm olduğu ifade edilmiştir. Fakat cennette uyku, yorgunluk gibi acizlikler yoktur. Allah:

Eğer oruçlu olarak uyuduktan sonra kalktığınızda diş kanaması ile ilgili bir belirti görüyorsanız ve dişlerin arasından çıkan kan boğaza gidecek olsa, bakılır: Eğer az olur da içeriye geçmezse, orucu bozmaz. Çünkü adet gereği bundan korunmak mümkün değildir. Çok olmakla beraber çoğunluğu tükürük teşkil ediyorsa, hüküm yine böyledir.

Yılanlar , soğuk kanlılar grubuna dahildirler ve bu gruptaki birçok hayvan gibi kış aylarını uykuda geçirirler. Uyanma dönemleri ise Haziran ayında gerçekleşmektedir.

Yılanların, kış uykusundan uyanmaya başladığı haziran ayı aynı zamanda yılanların en aktif ve hareketli olduğu dönemdir.

Özellikle sabah namazına uyanmak, uyandıktan sonra da açık bir zihinle namaz kılabilmek zaman zaman zor olabiliyor. Ancak bu hususa dikkat etmek, yapılan ibadeti bilinçli ve ihlaslı bir şekilde yapabilmek için çareler almak son derece önemlidir. Bu konunun üzerine Peygamber Efendimiz (sav) 'in de hadis-i şeriflerinin bulunması, önemine dikkat çekmektedir.

Uykulu vaziyette namaz kılmayı Peygamber Efendimiz (sav) hoş karşılamamıştır.

İstihare, bir işin hakkında hayırlı olup olmadığını anlamak için abdest alıp iki rekât namaz kıldıktan sonra bu husustaki duayı okuyarak o işle ilgili rüya görmek üzere uykuya yatmaktır.

Ancak burada abdestli olmak, kıbleye yönelerek gerekli duaları okumak ve yatarken de mümkünse kıble yönünde, sünnet üzere yatmak önemlidir. İstihare namazı kılındıktan sonra herhangi bir dünya kelamı söylememek ve böyle bir iş ile ilgilenmemek son derece önemlidir. Bu noktalara dikkat edilerek istihare namazı hakkında şunları söyleyebiliriz:

Uykusuz kalındığında bozulan ilk işlevlerden biri de bellek, dil becerileri, soyut düşünme ve değerlendirme gibi bilişsel fonksiyonlardır. Geç saatlere dek uykusuz kalmak bir süre sonra kişide bellek sorunlarının oluşmasına yol açar.

İSTANBUL - Verimli bir iş yaşamı için kişinin ortalama 8 saat uyuması gerektiğine dikkat çeken Anadolu Sağlık Merkezi Nöroloji Uzmanı Dr. Ferda Korkmaz, uyku eksikliğinin yol açtığı sonuçları anlattı.

Tıbbın uyku ile henüz bilmediği çok şey olmakla birlikte artık biliyoruz ki bedenin onarımı, çeşitli madde ve hormonların sentezi, hafızanın yapılandırılması, psikolojik dinlememiz uykunun belli dönemlerinde gerçekleşiyor.

“Uyku tekdüze bir süreç değil. Uykuya dalış, yüzeyel uyku, derin uyku ve rüya ile ilişkili -REM- (rapid eye movement = hızlı göz hareketleri) olmak üzere dört dönemi bulunuyor. Anadolu Sağlık Merkezi Nöroloji Uzmanı Dr. Ferda Korkmaz yetişkin bir kişinin ihtiyaç duyduğu uyku süreleri ile ilgili şu bilgileri verdi:

Balık türleri genel olarak kış uykusuna yatmayan canlılardır. Bu duruma yol açan sebep ise vücutlarında yağ depolama fonksiyonlarının diğer kış uykusuna yatan hayvanlardaki gibi olmamasıdır. Yani hemen hemen her balık türünün metabolizması buna elverişli değildir.

Ancak bu her balık türü için geçerli değil. Kış uykusuna yatan nadir balık türünden en bilineni köpek balığı. Soğuk denizlerdeki köpek balıkları kışın besinlerinin olmayışından denizin dip kısımlarına çökerek kış uykusuna yatarlar. Kısa bir süre öncesine kadar balık türleri arasında kış uykusuna yatan tek balığın köpek balığı olduğu düşünülüyor idi. Ancak bazı çalışmaların neticeleri ile birlikte köpek balığının tek olmadığı anlaşıldı.

Peygamber Efendimiz (sav) gerek uyku adabı üzerine, gerek hangi saatlerde uyunması, hangi saatlerde uyunmaması gerektiği üzerine ümmetine aydınlatıcı hadis-i şerifler zikretmiştir. Bu hadislerin bir derlemesi şu şekilde:

Aslolan erken yatıp erken kalkmaktır. Sabah namazını kıldıktan sonra uyumamak, Kur'ân, hadis tefsir, ilmihal okuduktan sonra işbaşı yapmak lazımdır.
Peygamber Efendimiz şöyle buyurmuştur:

"Sabahın erken saatlerinde bereket ve başarı vardır."

Teheccüd namazi: gece uyanip kilinan namazdir. eger gec saatlere kadar kaliyorsak yani (uyumamisiz) teheccüd kilabilirmiyiz? yoksa teheccüd namazini sadece gecenin bir vaktinde uyandigimiz zaman mi kilinir?

Sincaplar kış uykusuna yatan hayvanlar arasında yer alır. Bunun dışında yer sincaplarının kış uykusuna yatmaları tıbben farklı alanlar için de aydınlatıcı olmaktadır.

Sincap türlerinden olan Arktik yer sincapları tam sekiz aylık bir kış uykusu süreci geçirirler. Ve bu esnada çok farklı bir mekanizma ile hayatlarını sürdürürler. Tıbbın da ilgisini çeken bu mekanizma nedir, ne şekilde çalışır?

Ayılar yazın günde yaklaşık 20.000 kalori alırlar. Normal şartlarda günlük aldıkları kalorinin 4000 kaloriyi aşmadığı dikkate alındığında bu oranın ne kadar yüksek olduğu daha iyi anlaşılmaktadır. Özellikle kış uykusuna yatmadan önceki son günlerde reçineli bitkiler gibi hazmı oldukça zor besinleri yemeyi tercih ederler. Ayrıca ayılar kış uykuları boyunca kendi ısılarını ayarlamakta, bunun için de ısılarını belli bir seviyede tutabilmek ve rahat uyuyabilmek için kurumuş çimler ve yapraklardan kendilerine bir yatak yapmaktadırlar. Ayrıca yatış pozisyonları da bu ısıyı korumaya yöneliktir.