Uyku Sağlık

Uyku nedir, hakkında bilgi, bebekler de uyku düzeni, büyüklerde uyku

Kızım 3 aylık oldu. Nasıl bir uyku düzeni oluşturmalıyız?
Nihan Tarmur/ İstanbul

3 aylık bebeklerin artık beslenme ve uyku düzeninin oluşması gereklidir. Bu düzenlerin oluşturulmasında ebeveynlere çok iş düşer. Bebeklerin gün içindeki uyku-uyanıklık dönemlerinin zamanları, uzunlukları düzenlenerek uzun gece uykularını almaları sağlanmalıdır. Her akşam aynı saatte banyo yapılması ve uykuya geçişin sağlanması ile bebeklerde uykuya yatış rutini oluşturulmalıdır. Bebekler iki aylık olunca gün-gece ayrımını yapmalıdır; gün içinde kısa uykular uyurken, gece daha uzun, az bölünen uykular uyumalıdır. Üç aylık bir bebek sabahları 07.00 gibi uyanır, gün içinde 2-3 kez kısa uyku uyur. Bu uykuların özellikle öğleden sonra olanları iki saati geçmemeli.

KESİNTİSİZ UYUYABİLMELİ

"Sabah namazının iki rek`at sünneti, dünya ve dünyadaki her şeyden daha hayırlıdır."

Müslim, Müsâfirîn 96

Namaz.. Gerçek bir müslüman ile sözde müslümanı birbirinden ayıran ince bir çizgidir.
islam'ın emirlerinden belki de nefse en ağır gelen ibadettir namaz. Hakkıyla kılan için cennetin müjdelendiği, Peygamber Efendimiz(s.a.v.)'in 'gözümün nuru' diye adlandırdığıdır.

İşte Hz. Ömer'e ait olan bu söz de bu önem cihetinden söylenmiştir:

" Yatsı namazını kılmadan yatanın gözüne uyku girmesin."

Bu konuyla ilgili farklı durumlar söz konusu olabilir. Farklı alimlerin görüşleri bu konuda:

"Kadınlar uykuda ne kadar sık ihtilam olur?"

"Bayanlar uykuda ihtilam olduğunu hatırlamıyorsa gusül gerekir mi?"

gibi soruları cevaplandırıyor.

Bu konudaki görüşler ise şu şekilde:

Çocuğunuz gözlerini yumduğu anda gece lambalarını kapatın. Karanlıkta uyuyan çocuklar çok daha sağlıklı büyüyor. Ayrıca, karanlıkta uyumak herkesi kanserden koruyor... Nöroloji Uzmanı Dr. Melih Vural uyuyan çocuklar için en güzel rüya formüllerini verdi ve ekledi: Sağlıklı uyku, minik bedenlerin hayat başarısını da etkiler...

Çocuklar uyuyarak büyüyor ama onların da pek çok uyku sorunu oluyor. BSK Lara Hastanesi Nöroloji Uzmanı Dr. Melih Vural çocukların sağlıklı uyumasıyla ilgili soruları yanıtladı:

Gece lambası açık olmadan uyumak istemeyen çocuklara bu konuda izin verilmeli mi?
Yatak odasının sessiz, uyumaya uygun sıcaklıkta ve karanlık olması tercih nedenidir. Büyüme hormonları karanlıkta çalışır. Ayrıca karanlıkta uyuyan çocukların daha az kanser riski yaşadıkları, araştırmalarla kanıtlandı. Ancak çok gerekli durumlarda az ışık veren bir gece lambası kullanılabilir. Çocuğunuz uyuduktan sonra gece lambasını kapatın.

KARANLIK YARARLIDIR

Kızımın doğduğundan beri ciddi bir uyku problemi vardı, sevgili okur. Fakat bundan bir ay kadar önce artık durum içler acısı bir hal aldı. Meseleye sadece kendi açımdan bakıyorum sanan herkes çok yanılıyor (Bunu bana acımasızca ima eden çok kişi oldu çünkü). Benim yorgunluğum bir yana, çocukta uyku kalitesi diye bir şey kalmadı.

Deniz, artık sadece kucağımda sallayarak gezdirirken uyumaya başlamıştı. Bir saat gezdiriyordum, yerine koyuyordum, her yarım saatte bir tekrar uyanıp kucak istiyordu. Bunun bir bebek için sağlıklı bir durum olduğunu kimse düşünmez herhalde. Ben de sonunda, aslında pek de yandaş olmadığım uyku eğitimi işini denemeye karar verdim. Çocuğumun kendi kendine uykuya dalmayı öğrenmesi gerekiyordu belli ki... Bırak ağlasın, bırak bir süre ağlasın, yatır-kaldır biraz ağlasın gibi bol ağlatmalı yöntemler içinden bana en insani gibi geleni, Kim West adlı bir Amerikalı uzmanın kendi adıyla anılan yöntemi oldu.

İşim gereği geç saate kadar çalışmak durumundayım. Genellikle gün boyu uykulu dolaşıyorum. Bu durum performansımı etkiliyor. Ne yapabilirim? N.H./Rize

Uykusuzluk çekmek, modern yaşamın bir gerçeği gibi gözükse de bu durumu yok sayabileceğiniz anlamına gelmez. Gün boyu bitkin ve uykulu hissetmek, altta yatan bir hastalığın belirtisi olabilir.

İNME RİSKİ ARTAR

Uyku uyumak kilo yapar mı, az uyku mu kilo yapar,çok uyku mu,uyku dengesini nasıl sağlamak lazım, uyku ile kilo arasındaki ilişki nasıldır,zayıflamak isteyenler ve kilo almaktan şikayetçi olanların merak ettiği uyku sorusunu uzmanların görüşlerinden derledim.Ben ve benim gibi kilo vermek isteyen hanımların okuması gereken önemli bir zayıflama yazısı daha.Uyku uyuyarak mı zayıflarız, yoksa uyumadan mı ?

Hz. Peygamber (sallallahu aleyhi vessellem) öğle namazını kıldıktan sonra, bir miktar uyur, ‘kaylule’ yapardı. Nitekim bir hadis-i şeriflerinde şöyle buyurmuşlardır: “Öğleyin kaylule yapınız. Muhakkak şeytanlar öğle vaktinde kaylule yapmazlar.” (Müslim)

Yatsı namazından sonra yatar, gece kalkıp vitir namazını kılardı.

Nitekim Cabir'den rivayetle bir hadis-i şerifte şöyle buyurmuştur: "Gece geç vakitlerde kalkmamaktan endişe eden kimse, vitir namazını yatmadan önce kılsın. Kim, gece geç vakitlerde kılmak isterse kılabilir. Zira gece kılınan namazda rahmet melekleri hazır bulunurlar, şahit olurlar ve daha faziletlidir." (Müslîm.Tirmizi)

Hz. Peygamber (sav) yatsı namazını kıldıktan sonra saadet hanesine döner, eşlerinden kimin sırası gelmişse geceyi orada geçirirdi. (Buhari)

Yatsı namazının ilk vakti girer girmez namazı kılar, sonra bu duaları okur ve istirahata çekilerek, daima sağ tarafına yatar ve sağ elini yanağının altına koyarak uyurdu.

Ayıların kış uykusu ayı türlerine göre değişkenlik göstermektedir. Kutup ayısı yedi ay boyunca yuvasında hareket etmeden, vücudundaki yağı proteine çevirerek beslenmesini sağlar. Sibirya ayısı da kutup ayısı gibidir, ancak kış uykusuna yatma süresi ona göre kısadır. Bazı yerlerde 5 aya kadar düşebilir. Diğer ayı türleri de kış uykusuna yatarlar kış uykusunda geçen süre 4 ay civarındadır.

Sakarya Ada Tıp Hastanesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Opr.Dr. Cevdet İzmirli, horlamanın tedavi edilmediği takdirde kalp ritmini bozduğunu, tansiyonu yükselttiğini ve kalp büyümesi hastalığına sebep olduğunu söyledi.

İzmirli, yaptığı açıklamada, horlamanın tedavi edilmediği takdirde kişinin yaşam olumsuz yönde etkileyeceğini belirtti. Horlamanın ağır formunun uyku apsesi olduğuna dikkat çeken İzmirli, "Horlama hastalığı tedavi edilmez ise hastaların fizik ve mental kapasitesinde düşüşler yaşanır. Bir süre sonra kalp ritmi bozulurken yıllar içinde yüksek tansiyon ve buna bağlı olarak kalp büyümesi gibi ciddi rahatsızlıklar gelişir." dedi.

Akupunktur vücuttaki mutluluk hormonlarının artmasını sağlayarak, rahatlatıyor ve uykuya geçişi kolaylaştırıyor. Uyku sorunlarının tedavisinde akupunkturun yanı sıra, yoga ve hipnoz gibi alternatif yöntemlerden de yararlanılıyor

* Uyku bozukluğu hipnozla tedavi edilebilir mi?
Hipnozla tedavi edilebilir. Psikologlar ya da psikoterapistler bu yöntemi uyku sorunlarını çözmek amacıyla zaman zaman kullanıyorlar. Psikiyatristler genellikle medikal (ilaçla) tedaviyi tercih ederken, psikologların alanı terapi olduğu için, terapinin bir dalı olan hipnoz bu sorunların tedavisinde kullanılıyor.

* Uyku sorunları akupunkturla çözülür mü?

“Bizim uyku stratejimiz ne olmalı?” diyorsanız size konuyla alakalı araştırmalar yapan Muhammed Bozdağ’ın, hadisler ışığında doğru uyku stratejisi hakkında yaptığı şu tavsiyelerini önerebiliriz:

1. Günde 6–-7 saatten fazla uyumamalıyız.

2. Öğlen 30 dakika süreyle (11.00–-13.30 arasında) ve gece 23.00-–05.30 arası (1 saatlik kayma olabilir) uyuyor olmalıyız.

3. Sabah erken kalkmalı ve öğlen vaktine kadar bir daha uyumamalıyız.

4. Tok uyumamalı, yemeğimizi uykudan 2,5 saat önce yemeliyiz.

5. Akşama yakın vakitte uyumamalıyız.

6. Uyku öncesinde vücut adalelerimizi gevşetmeliyiz.

7. Gürültülü, kötü kokulu, çok yumuşak veya tümsekli zeminde uyumamalıyız.

Büyüklerimiz çocuğu sallayarak uyutmanın iyi olduğunu söylüyor. Çocuğu, sallamalı mıyım? M.T./İstanbul
Yeni doğan bebekte uyku ihtiyacı ortalama 20 saat iken, altıncı aydan sonra bu uyku düzeni 16-14 saat seviyelerine kadar iner. Bir yaşına geldiğinde geceleri uzun, gündüzleri ise kısa uykular çekmeye başlar.

YATAĞINI BENİMSEMELİ!
Bebek, anne karnındayken annenin hareketlerinden dolayı sallanır. Doğduktan sonra sallanarak uyutmanın esprisi, çocuğun anne karnında yaşadığı ortamı yaratmaktır. Ancak ben, bunu onaylamıyorum. Zira buna alışan çocuk, üç-dört yaşına kadar sürekli sallanarak uyumak ister. Çünkü ancak uykuya geçişi, bu şekilde sağlanır. Size önerim yatağını benimsemesini sağlamanızdır. Onu, kısık bir müzik ile yatağına yatırarak, kendi kendine uyuması konusunda yönlendirin.

BEKLENTİNİZ YÜKSEK OLMASIN!
Sekiz yaşındaki kızım 23 Nisan'da şiir okurken ağlamaya başladı. Ne yapmalıyız? S.L./İskenderun

Eğer bir insanın başına “elektroensephalograf“ (ezberlemeniz gerekmez!) adını taşıyan bir cihaz bağlarsanız, o insanın yaydığı beyin dalgalarını kaydedebilirsiniz. Uyanık ve hareketsiz durumdaki bir insanın beyni, saniyede on kez salınım yapan “alfa“ dalgaları yayar.

Hareketli bir insanın beyni ise, salınımı iki kez fazla olan “beta“ dalgaları yayar. Uyku sırasında ise beyin, salınımları çok daha az olan iki tür dalgayı, “teta“ ve “delta“ dalgalarını yayar. “Teta“ dalgalarının salınımı saniyede 3.5 ila 7 arasında olup, “delta“ dalgalarınınki saniyede 3.5’tan azdır. İnsanın uykusu derinleştikçe, beyin dalgaları da yavaşlar.