Uyku Sağlık

Uyku nedir, hakkında bilgi, bebekler de uyku düzeni, büyüklerde uyku

Son üç aydır kendimi çok yorgun hissediyorum. Yaptığım bir haftalık izin ve aldığım vitaminler de işe yaramadı. Ne yapmalıyım? D.S./İstanbul
Kronik yorgunluk şikayetiniz varsa; tiroid sorunu, kansızlık ve depresyon gibi sağlık sorunlarını araştırmanızı öneririm. Ayrıca tatil dönemlerinin bitişinde, motivasyonel bir yorgunluk da oluşabilir.

EGZERSİZ PROGRAMI
Ramazan ayında da değişen uyku düzeni, beslenme planı yorgunluğa yol açabilir. Bu durumun sendrom haline gelmesi için dinlenmekle geçmeyen yorgunluğun yanında, hafıza ve konsantrasyon güçlüğü, baş, kas ve eklem ağrıları, uyku sorunları, hatta lenf bezlerinde büyüme oluşması ve bu belirtilerin altı ayı aşkın bir süre devam etmesi gerekir. Bu durumda doktorunuzun vereceği, tedaviye ek olarak yavaş yavaş sıklığı ve şiddeti artırılan egzersiz programları uygulayabilirsiniz.

Felçten korunmanın 10 yolu

İnsomnia, yani uykusuzluktan yakınanlar kadar aşırı uyku ihtiyacı hissinden yakınanlar da sayıca az değil. Yeteri kadar uyunmuş olsa bile bu histen kurtulmak mümkün olmayabiliyor. Bu da günlük hayatı, kişisel verimi ciddi manada olumsuz şekilde etkileyen bir durum. İnsomnia daha çok bilinse de hipersomni problemini yaşayanların sayısı daha az değil. Peki nedir hipersomni ve hangi durumlarda görülür?

Sık görülen psikolojik rahatsızlık olan uykusuzluk sorununa yaygın kanıya uyularak ''koyun saymak''la çözüm bulunamayacağı, bunun yerine ılık süt ya da ıhlamur içilmesinin tercih edilmesi gerektiği belirtildi.

Psikolojik danışmanlık merkezi uzmanı psikolog Göksu Göktaş, uykusuzluğun yaygın yaşanan sorunların başında geldiğini belirterek, düzenli uykunun kişinin hem fiziksel hem de ruhsal gelişiminin
sağlıklı olması açıdan önemine dikkati çekti.

Göktaş, bireyin yorgunluğu atarak yeni güne hazırlanması ve uyku hijyeni
açısından gereken ortamın yaratılmasının önemini vurgulayarak, yatılan yerin ne çok sıcak ne çok soğuk olmaması ve uygun nem koşullarının sağlanması gerektiğini kaydetti.

Göktaş, uyku düzenini sağlamak için basit bazı kurallara uyulmasına dikkat edilmesini isteyerek, şu uyarılarda bulundu:

''Uykuya geçmek için yaygın bir kanı olan ''koyun sayma'' yöntemi yerine

Çeçe sineğinin sebep olduğu virüslerin ( Trypanozoma Gambiense ve Trypanozoma Rhodesiense ) insan vücuduna bulaşmasıyla oluşturduğu parazitlerin, kana ve omirilik beyin sıvısına yayılmasıyla ortaya çıkan bir tür tropikal hastalık. Çeçe sineklerinin bulaştırdığı uyku hastalığı sıklıkla görüldüğü alan, Batı ve Ekvator kuşağı Afrikası’dır.


1 ve 3 haftalık kuluçka döneminden sonra akur evresinde, düzensiz ateş, deride rahatsızlık ve kuruma, bacak ve yüz bölgesinde şişmeler ile kaşıntı görülür, lenf bezleri şişer. Bazı durumlarda ise felce benzeyen zihinsel bozukluklar gelişir. Uyku Hastalığının ikinci evresinde ise, baş ağrısı, uyuklama gibi sinir dokusunun hücre yıkımıyla şuurun kaybolması ve ilerleyen koma ile ölüm meydana gelir.

Uykusuz kötü bir gece ve ertesinde yorgun bir sabah geçirdiğimizde yapılacak en iyi şeyin; yatakta ekstra zaman geçirmek olduğunu düşünürüz, ama bu daha çok uykumuzu böler ve kendimizi yorgun hissetmemize neden olur. Çözüm olarak, ne kadar uykuya ihtiyacınız olduğunuzu hesaplayın ve hesapladığınız zamandan yarım saat daha fazla yatakta kalın. Örneğin; günde altı saat uykuya ihtiyacınız varsa, yorgun olduğunuzda altı buçuk saat yatakta kalın. Bu süre sizin için yeterlidir.

YATAKTA KİTAP OKUMAYIN

Uyku hastalığını,böceklerin çift kanatlılar sınıfından “Çeçe sineği” aşılar. Karasinekten biraz büyükçe olan Çeçe sineğinin bulunduğu çevrede,at, sığır,inek ve benzeri hayvanların yaşamasına imkan yoktur. Söz konusu sinek, yatay ve zayıf hortumlarından, makas gibi çapraz durumda, saydam kanatlarından kolaylıkla tanınabilir. Hayvanlarda ve insanlarda, hastalığın mikropları doğrudan doğruya beyni etkiler. Bütün çeçe sinekleri,uyku hastalığını meydana getiren, “tripanozoma” taşır.

Uyku bir nevi ölümün provasıdır. Bu yüzden yatarken bu bilinçle yatmak önem kazanıyor. Peygamber Efendimiz (sav) bu konunun önemine dikkat çekmek için şöyle buyuruyor:

Ebu Hureyre (Radiyallahu Anh)'dan rivayetle Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu:

“Kişi yatağa yatar da orada Allah’ı zikretmezse kendisi için kıyamet gününde bir hasret ve pişmanlık olur. Kim de bir mecliste oturur da orada Aziz ve Celil olan Allah’ı zikretmezse kıyamet gününde kendisi için bir hasret ve pişmanlık olur.”

Genellikle Afrika’da görüldüğü için Afrika uyku hastalığı da denilen bu hastalıkta önce düzensiz, sürekli bir ateş, sonra deride döküntüler, ödemler, lenf bezlerinde şişmeler görülür. Lenf bezlerinin şişmesi ise kan zehirlenmesine kadar yol açabilmektedir. Hastalık daha da ilerlediğinde ruhsal, sinirsel bozukluklar baş gösterir ve uyku hali olur.

Uyku hastalığı bazen salgınlar yapabilir, hele bölgeye yeni gelenler hastalığa daha kolay tutulurlar. Sineğin soktuğu yerde önce tümsek bir kabarıklık meydana gelir. Bu kabartı sert bir düğmeye benzer, rengi koyu kırmızıdır. Genişleyen bölgede daha sonra ödem olur, basınca ağrır. Kan çıbanına benzerse de iltihaplı değildir.

Olgunlaşan bir tohum hemen filizlenmez. Tohumun filizlenmesi için uygun sıcaklık, nem ve oksijen gibi pek çok faktörün bir arada bulunması gerekmektedir. Bu şartlar biraraya geldiğinde, uyku halindeki tohum canlanmaya başlar.

Bir tohumun filizlenmesi için öncelikle suya ihtiyacı vardır. Çünkü olgun tohumlardaki metabolizmanın aktif hale gelmesi, yani büyüme işleminin başlayabilmesi için hücrede sulu bir ortamın olması gerekir. Bu ihtiyaç tohumların ıslanması ile karşılanır. Tohumdaki metabolizmanın harekete geçmesi ile birlikte kök ve filiz de büyür ve hücre bölünmesi başlar.

Kök ile filizin büyüdüğü ve hücre bölünmesinin başladığı aşamada ise mutlaka oksijene ihtiyaç vardır. Tohum, oksijenli solunumla enerji ve ısı üretimine başlar. Çünkü yeni oluşan bitkinin büyüyebilmesi için enerjiye ihtiyaç vardır. Fakat tohumun henüz kökleri yoktur. Dolayısıyla topraktaki mineralleri alacak durumda değildir. Bu durumda büyümesi için gerekli besini farklı bir şekilde elde etmesi gerekir.

Kış uykusuna yatan hayvanların mucizevi davranışlarından biri, bütün yaz boyunca, sanki kış için bir hazırlık yaptıklarının bilincindeymiş gibi hareket etmeleridir. Hazırlık olarak, öncelikle kendi kilolarının iki katı kadar kilo alırlar. Kışın vücutlarının ne tip zorluklarla karşılaşacağını, uzun uyku dönemi boyunca hiçbir şey yemeden canlı kalmaları gerektiğini hesaplar gibi hareket ederler.Kış uykusuna yatan hayvanların bir diğer mucizevi davranışı ise;

Doğdukları andan itibaren ilk karşılaştıkları kış ayında, sıcaklığın düşeceğini;

Yağan karın bütün bitki örtüsünü kaplaması nedeniyle yiyecek hiçbir besinin kalmayacağını

Tüm bu nedenlerden ötürü de ilk kez karşılaşacakları yaz ayları boyunca kilo alarak besin depo etmeleri gerektiğini bilir gibi hareket etmeleridir.

Büyükşehir sakinlerinin önemli bir kısmı sabahları yorgun kalkıp akşamın gelmesini iple çekiyor. Fakat ne geçen günler ne de uyudukları uyku dertlerine çare oluyor ve günler verimsiz, isteksiz ve mutsuz geçip gidiyor. Her an hastaymış ya da hasta olacakmış gibi hissetmek çoğu insanın yaşam motivasyonunu da alıp götürüyor. Tabii bu sıraladıklarımı Ankara-İstanbul'la sınırlı sanmayın, sıklığı azalmakla birlikte tüm bölgelerde böyle insanlara rastlamak mümkün. Sebeplerine gelince, hastalıklardan yaşam stili hatalarına birçok ayrıntıya dikkat etmek gerekiyor. İşte başlıca nedenler ve çözümü için yapılabilecekler:

VÜCUDUN YAKITININ BİTMESİ
Çok az yemek, bitkinliğe neden olur ama beslenmede yanlış yiyeceklerin seçilmesi de yorgunluk sebebidir. Dengeli bir beslenme kan şekerini normal sınırlar içerisinde tutarak, yemek sonrası kan şekerinin düşmesine bağlı gelişen uyku halinin ortaya çıkmasını engeller.

Nasıl düzeltilir?

Kış uykusunu gerektiren durumlar kuşlar için söz konusu olmamaktadır. Onları diğer hayvanlara göre daha farklı kılan ise elbette uçma ve koşullara göre yer değiştirebilme yetenekleri.

Kış Uykusu, ağır kış koşullarına dayanabilmek ve yiyecek bulma güçlüğünden kaçmak için bazı hayvanların başvurdukları bir uyarlanma yöntemidir. Kışı geçirmek üzere sıcak ülkelere göç etmeyen sıcakkanlı hayvanların bir bölümü havalar ısınıp yiyecek bollaşıncaya kadar çok derin bir uykuya yatar.

İngiliz bilim adamları, uyumadan hemen önce yapılan cep telefonu konuşmasının, beyni etkileyen sinyaller nedeniyle rüya görme riskini iki kat artırdığını ortaya çıkardı.

Loughborough Üniversitesi Uyku Araştırmaları Merkezi’nin İngiliz The Telegraph gazetesinde yayınlanan araştırma sonuçlarına göre, cep telefonundan yayılan güçlü sinyaller, konuşmadan saatler geçmesine rağmen uyku sırasındaki beyin aktivitelerini etkileyip değiştiriyor. Uykudan önceki konuşmanın beyin aktivitelerini önemli ölçüde etkilediğini kaydeden Profesör James Horne, “Cep telefonuyla konuştuktan sonra insanların uykuya dalması daha uzun sürüyor. Kahve, nasıl beyni uyumama yönünde uyarıyorsa, cep telefonu sinyalleri de benzer bir etkiye sahip.” dedi. Araştırmaya katılan 10 gönüllü yarım saat boyunca cep telefonuyla konuştu. Güçlü sinyaller sebebiyle kişiler normal uyuma düzenlerinden ortalama 25 dakika geç uykuya daldılar.

Cep telefonu, oyun konsolu, bilgisayar, televizyon, müzik seti gibi elektronik cihazların uyku düzeni üzerinde olumsuz etkileri olduğu saptandı. Özellikle çocuklar üzerine yapılan araştırmalar uyku bozukluklarının sebeplerinde faturayı büyük ölçüde elektronik cihazlara kesiyor.

İnsanlar, biyolojik saat dediğimiz aydınlık ve karanlıktan oluşan 24 saatlik periyotlara adapte olmuşlardır. Bu saat, her gece ortalama 8 saatlik (6 ila 9 saat arasında) bir major uyku episodunu başlatır. Her insan kendi uyku ihtiyacını belirler. İdeal uyku miktarımızı, basitçe sabah kendimizi dinlenmiş hissetmemizden ve gün içi performansımızdan anlayabiliriz. Eğer ne kadar uyursanız uyuyun ertesi gün kendinizi dinlenmiş hissetmiyorsanız, uyku bozukluklarının da içerdiği tıbbi araştırılmaya ihtiyaç duyabilirsiniz.