Uyku Sağlık

Uyku nedir, hakkında bilgi, bebekler de uyku düzeni, büyüklerde uyku

400 küsür yıl öncesinden gelen ilahinin sözleri sultan 3. Murat'a aittir. Yine o devrin en büyük bestekarı ve Osmanlı musikisini notalara döken ilk kişi olan Polonya asıllı Ali Ufki Bey tarafından bestelenmiştir. Notaları 1800'lü yılların sonlarına doğru kaybolmuş, eser unutulmuş, 1980'lerde British Museum'ın tozlu raflarında tesadüfen Ruhi Ayangil tarafından bulunup tekrar bizlere kazandırılmış, '90lı yılların ortasında Avrupa dini müzikler festivalinde birincilik ödülünü almıştır.

İlahi haliyle tanıdığımız eser şu şekilde:

Uyan ey gözlerim gafletten uyan
Uyan uykusu çok gözlerim uyan
Azrail’in kastı canadır, inan
Uyan ey gözlerim gafletten uyan
Uyan uykusu çok gözlerim uyan

Seherde uyanırlar cümle kuşlar
Dill-u dillerince tesbihe başlar
Tevhid eyler dağlar taşlar ağaçlar
Uyan ey gözlerim gafletten uyan
Uyan uykusu çok gözlerim uyan

Semâvâtın kapuların açarlar
Mü’minlere rahmet suyun saçarlar
Seherde kalkana hülle biçerler
Uyan ey gözlerim gafletten uyan

Uyku sorunlarının, Alzheimer'ın habercisi olabileceği belirlendi.

Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden bilimadamları, fareler üzerinde yaptıkları araştırmada, beyin dokusunda "plak" olarak adlandırılan proteinlerin birikmesinin Alzheimer'a neden olduğunu belirterek, plaklar oluşmaya başladığında hayvanların uyku düzeninin bozulduğunu vurguladı.
Alzheimer'ın ilk evrelerinde yapılan müdahalenin hastalığın tedavisinde önemli olduğunu belirten araştırmacılardan David Holtzman, hastalığın semptomlarından önce ortaya çıkan uyku bozukluğunun tespit edilmesinin, hastalığın ilk aşamalarında teşhis konulmasını sağlayabileceğini ifade etti.

Ancak Holtzman, insanlar ve farelerin tepkisinin farklı olabileceğini, uyku bozukluğu çeken herkese Alzheimer teşhisinin konulamayacağını, bu nedenle daha kapsamlı araştırmaların yapılması gerektiğini belirtti.

Genç yaşlarda pek karşılaşılmasa da orta yaş ve ilerleyen dönemlerde yakınılan bir durum uyku bölünmeleridir. Birçok kişi deliksiz bir uyku çekememekten, sürekli uyanmalardan yakınır. Uyku bölünmelerine sebep olan faktörleri ortadan kaldırarak işe başlayabilirsiniz. Bunun dışında farklı önlemler almak da mümkün. Birkaç madde ile bunları ele alalım.

Normal uyku düzenine sahip bir bireyin ortalama uykuya dalma süresi 15 dakikadır. Eğer bu süre 1 saatten daha fazla zaman alıyorsa ve can sıkıcı bir hal almaya başlamışsa kişisel birkaç düzenleme yapmanız gerekiyor.

Kış mevsiminde, bütün kış bir çok bitkinin büyümesi durur ve böcek familyası gibi soğuk kanlı hayvanlar ise hareketsiz duruma gelirler.

Sıcak kanlı hayvanlar olan kuşlar ve memeliler ise vücut sıcaklıklarını belli bir orantıda tutmalıdırlar.
Birçok hayvan için vücut sıcaklığı ortalamasını koruyabilmek, mümkün mertebe zor bir mevzudur.
Bundan dolayı kuşların ve memeli hayvanların bulundukları ortam sıcaklığından daha yüksek bir vücut sıcaklığına sahip olmaları gerekmektedir.

Bu sıcaklığı tutturabilmek bir enerji teminine ihtiyaç duymaktadır ki bu enerjide besinlerden sağlanmaktadır. Kış mevsimi bu canlılar için beslenebilmelerini zorlaştıracak en kıt mevsimdir.
Birçok kuş sonbahar mevsiminde sıcak olan güney kesmlerine göç ederek, bu problemi ortadan kaldırır.

Bazı büyük otçul memeli hayvanlarda göç sağlar ki bazı memelilerin bu tarz yolculuklara kalkışmaları imkansızdır.

Gazete, televizyon haberlerinden aşinayız aslında kendisine. Eskişehir’de yaşayan 86 yaşındaki Mehmet İnanç, 50 yıldır uyumuyor. Ne doktorlara ne “üfürükçülere” gitmiş, kimse derdine derman olamamış. Ama o umutlu, bir gün yine uyuyacağını hissediyor. Mehmet Dede’yi bulduk, onunla bir gün geçirdik. Sonunda biz yorgunluktan bitap düşüp uyuyakaldık. Mehmet Dede’de ise uykudan eser yoktu.

Rüyaların da satıldığını duyduğum günden beri gözüme uyku girmiyor.

Bir ucunda uyku, öbür ucunda merakın yer aldığı halat, uzun bir çekişmeden sonra merakın kıyısına geçiyor kaç gecedir. Kaç gecedir gözkapaklarım uyku oklarını savuşturan iki cengaverin kalkanına dönüşüyor. Acaba diyorum, nasıl bir pazarda satılıyor rüyalar? Rüyacıların raflarında kumaş topları gibi dizilmiş, rengarenk ve desen desen rüya topları mı var? Her toptan birkaç metre açılmış uzun bir masadan mı seçiliyor rüyalar? Her gece kaç metre rüya gerekiyor bana? Şu buz mavisi topun metresi ne kadar? Aynı rüyayı görmek isteyenler için yeterli mi raftakiler? Rüya atölyeleri vardiyalı mı? Gece rüyası bitenler için, nöbetçi rüyacılar var mı?

Ramazan ayında oruç tutan kişilerde uykunun zamanlaması ve süresi önemli değişikler gösterdiği için, bu ayda uyku sorunları daha çok ortaya çıkmaktadır. Sahur ve iftar saatleri yemek zamanlarını değiştirmesinin yanı sıra, uyku düzenlerini de etkilemektedir. Ramazan ayında kişilerin uykuya dalma süreleri uzamakta ve toplam uyku süresi azalmaktadır. Gece uykusunda olan bu değişiklikler, kişinin sabahları yorgun ve dinlenmemiş olarak uyanmasına neden olabilmektedir. Bu durum, gün içerisinde uyuklamalar, dikkat ve konsantrasyon bozuklukları gibi sorunlara yol açabilir. Ramazan’da uyku düzeni bozulan kişilerde sinirlilik, endişe ve hırçınlık gibi şikayetler de olabilir.

Metabolizma ölçümleri, beynin uykuda zaman zaman uyanıkken olduğu kadar, hatta daha fazla çalıştığını gösteriyor. Yani belki bedenimiz dinleniyor, ancak beynin uyurken de çalışmaya devam ettiğini görüyoruz.

Genellikle uykuda vücudun ve beynin dinlendiğini, tazelendiğini düşünürüz. Uykusuz bir gecenin sonunda vücudumuzda kırıklıklar, başımızda ağrılar ortaya çıkabilir, kafamızı toplayıp doğru düşünmekte zorlanırız.

Çok az uyuyabilen, uykusu kalitesiz olan insanların genellikle gün içinde sinirli, huzursuz, keyifsiz oldukları, çabuk yoruldukları, dalgın ve unutkan oldukları, kolay hastalanıp geç ve güç iyileştikleri görülür. Uykusuz insanlar genellikle işte verimsiz, okulda başarısız olurlar. Çoğu kez potansiyellerine ulaşamadıklarını, “iyi bir uyku çekseler her şeyin düzeleceğini” düşünürler.

Uykunun sağlıklı olabilmesi ve kişinin yeterince dinlenebilmesi için mutlaka sabah erkenden kalkması gerekmektedir. Araştırmalar sabah uyandıktan sonra tekrar uyuma yoluyla gece boyu yapılan tamiratın tekrar tahrip edildiğini göstermiştir. Sabah uyandıktan sonra tekrar uyuma isteği alışkanlıktan ve tembellikten kaynaklanır. Bu alışkanlığı yenen kişi en fazla 10 gün içinde büyük bir dinçlik gözlemleyecektir.

Muhbiri Sadık Efendimiz (Aleyhissalatü ve’s Selam) günün erken vaktindeki uykunun aklı azalttığını, insanı tembelleştirdiğini, rızıkta bereketsizliğe neden olduğunu söylemektedir.

Uykunun zamanının önemli olduğu çoğu zaman atlanan bir nokta. Ancak atladığımız bu önemli nokta bize tahmin edebileceğimizden çok daha fazlasını kaybettiriyor. Ne zaman, hangi saat dilimlerinde uyumamız gerektiği ile ilgili bilinçlenmek vücudumuzun yaşamsal faaliyetleri açısından oldukça önemli.

Geceleri rahat bir uyku çekmek hem ertesi günü zinde geçirmeye hem de daha enerjik olmaya yardım eder. Rahat bir uyku çekemeyince de tüm gün sinir harbi yaşanır. Uyuyamamak, uykusuzluk, tüm gece bir sağa, bir sola dönmek herkesi rahatsız eder. Ertesi gün baş ağrısı, yorgunluk, halsizlik, stres, sinirlilik gibi durumlara neden olur. İşte bu yüzden uykusuzluğa karşı çözüm yolları aranmaya başlar. Şifalı bitkiler, bitki çayları uykusuzluğa iyi gelerek rahat bir uyku sağlar.

Huzursuz bacak sendromunu kısaca tanımlamak gerekirse, uyku ya da istirahat esnasında (otururken veya yatarken) bacaklarda hissedilen rahatsızlık, huzursuzluk, hareket ettirme ihtiyacı, uyuşma, karıncalanma bazen de tam olarak tanımlanamayan bir his olduğunu söyleyebiliriz.

İbn-i Abbas (r.a.)günün ilk saatlerinde uyuyan oğlunu görünce;

"kalk rızıkların taksim olduğu bir saatte uyumak mı istersin? (zira Bu saat ibadet etme ve calısma zamanıdır.)"

diye ikazda bulunmuştur.

Selefden bazıları da ;

" her kim ikindi vaktinden sonra uyuyup aklında bir özür (Şuur bozukluğu)meydana gelirse,kendinden başkasını suçlamasın."

Çocukların uykuda gülmeleri boşuna değil. Rüyalarında neler yapıyorlar bilseniz. Vadilerinde hangi bulutlar koşuyor, bulutlarından sarkan eleğimsağmalar kaç renkli?

Sizi rüyalarına davet etmiyorlarsa görüp göreceğiniz bu gülüştür işte. Hayır, o elması inkâr ediyor değilim. Bir damla yağmurda denizler nefes alıp veriyor. Kahvenizi içerken duyduğunuz gök çarpıntıları. Dünyada ölmeden önce görülecek şeylerin arasında çocuk rüyaları yok mu? Dünyanın yedi harikası arasında sayılmadığına bakmayın. Babil'in asma bahçeleri terazinin bir kefesinde, rüya bahçeleri diğer kefesinde. Asma bahçelerinin yüksekliğine kanmayın, hafif geldi terazide. Kral Nebukadnezar'ın ağaçları kurudu. Taraçalarında açan güllerin yerinde yeller esiyor. Mezopotamya Çölü'nün sahte cennetinden tek bir kubbe, tek bir sütun kalmadı. Çocuk rüyaları hâlâ yemyeşil.